Σήμερα θα κάνω μιά εξομολόγηση. Και θα επιχειρήσω, ακόμη, και μια προσέγγιση του προβλήματος (για μένα πρόβλημα είναι) του πανάρχαιου φαινομένου της θρησκείας. 'Ισως όχι τόσο "επαγγελματική", αλλά δεν είμαι επαγγελματίας, ούτε της ψυχολογίας ούτε της φιλοσοφίας ούτε της κοινωνιολογίας.... Απλώς, προσπάθειες κάνω να καταλάβω...
Λοιπόν, εμένα αυτές οι μέρες, οι "άγιες" δεν μου λένε απολύτως τίποτε. Πέραν από αναμνήσεις των παιδικών χρόνων, (που οφείλω να ομολογήσω ότι είναι αρκετά ισχυρές), ούτε το "Πάσχα το Ελληνικό" με συναρπάζει, ούτε το "θείο δράμα" και η αέναη αναπαράστασή του. Αν ο Χριστός ήταν ένα ιστορικό πρόσωπο (για τούτο έχω πολλές αμφιβολίες κι ας μου το συγχωρήσουν οι πιστοί) και άν υπέστη, για οποιονδήποτε λόγο, αυτό το μαρτύριο λυπάμαι πολύ, όπως λυπάμαι και για οποιοδήποτε πλάσμα υποβάλλεται σε απάνθρωπους βασανισμούς.
Φυσικά είναι σαφές ότι δεν έχω απολύτως καμία σχέση με τη θρησκεία, την "επικρατούσα" είτε με οποιαδήποτε άλλη. Σκέφτομαι, όμως, (και μη με ρωτήσετε "με τι" γιατί είναι μυστικό...) ότι πρέπει να είναι μιά βαθειά ριζωμένη
βιολογική ανθρώπιπνη ανάγκη. Και ιδού το σκεπτικό: Οι άνθρωποι ως μονάδες ανέκαθεν αισθάνονταν, και ακόμη αισθάνονται, αδύνατοι και ανίκανοι να αντιμετωπίσουν τους διαφόρους κινδύνους, είτε αυτοί προέρχονται από τη φύση είτε από τους άλλους ανθρώπους. Και αισθάνθηκαν ότι ως ομάδες έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης. Και δημιουργήθηκαν οι κοινωνικές ομάδες, που αποκτούν διάφορες μορφές και ονόματα. Φαίνεται, όμως, ότι η θρησκεία απεδείχθη ο ισχυρότερος συνδετικός ιστός μεταξύ των ατόμων. Από τη μιά μεριά ο μεταφυσικός φόβος, από την άλλη η εξαιρετικά επιτυχημένη εκμετάλλευσή του από τα ιερατεία προς τον σκοπό του εξουσιασμού των μαζών, έκαναν τις θρησκείες πρωταρχικό κοινό χαρακτηριστικό των ομάδων. Και είναι, αυτός ο ιστός, ίσως ισχυρότερος και από τον εθνικό, μιά και, όπως διαπιστώνουμε, ακόμη και ομοεθνείς μας 'Ελληνες θεωρούνται "εκτός" της ομάδας, αν τυχαίνει να είναι αλλόθρησκοι (μουσουλμάνοι αλλά ακόμη και απλώς χριστιανοί καθολικοί!). Οι θρησκευτικές γιορτές, λοιπόν, είναι τα κομβικά σημεία αυτού του συνδετικού ιστού, χρησιμεύουν στο να ανανεώνουν την σχέση των ατόμων μεταξύ τους. Και επειδή συνεχίζονται για πάρα πολλά χρόνια έφτασαν οι γιορτές και το έθνος να έχουν αποκτήσει κοινά σημεία ταυτότητας (π.χ. Πάσχα Ελληνικό"). Οι απόδημοι, ακόμη και οι μη πιστοί, συσπειρώνονται γύρω από τις Ελληνικές εκκλησίες και, βέβαια, ως "πόλος" συσπείρωσης δεν είναι κακό, δεν θα μπορούσε, όμως, να ήταν μιά Ελληνική βιβλιοθήκη ένας θαυμάσιος πόλος;
Δεν είμαι αντίθετος στις παραδόσεις. Πολλές απ' αυτές είναι όμορφες και πολύ ανθρώπινες. Ο μεγάλος κίνδυνος, όμως, είναι να παρασυρθούμε από τοιυς εξουσιαστές (και εκμεταλλευτές) της θρησκείας: το ιερατείο! Αυτό δεν εξυπηρετεί κανενός είδους συμφέροντα του λαού αλλά της κλειστής ομάδας των κληρικών και, ιδίως, των ανωτέρων κλιμακίων αυτής της κλίκας, όπως γινόταν, άλλωστε, ανέκαθεν. Και μέσα στην προσπάθειά τους να εξουσιάσουν χρησιμοποιούν όλα τα μέσα εκφοβισμού και τρομοκρατίας, όπως μιά επιδέξια δικτατορία. Και, από κάποια άποψη, είναι δικτατορία! Που χρησιμοποιεί όχι τη φυσική αλλά την πνευματική και διανοητική βία. Με τον τρόμο του μεταφυσικού, το αόρατου, του τρομερού, αυτού που, τάχα, "μόνο αυτοί" γνωρίζουν και με το οποίο "επικοινωνούν" καταφέρνουν, με μεγάλη, πράγματι, μαεστρία και επί πολλούς αιώνες, να ελέγχουν μεγάλο μέρος της κοινωνικής και πνευματικής ζωής. "Ειδήμονες" σε κάθε πεδίο της ζωής μας, έχουν γνώμη για τα πάντα! Ακόμη και προοδευτικοί παραγωγοί της TV και του ραδιοφώνου καλούν τους παπάδες σχεδόν σε κάθε περίπτωση δημόσιου διαλόγου και τους ζητούν τη γνώμη τους...
Και κάτι άλλο που ποτέ δεν κατάλαβα και που το έχω ακούσει χιλιάδες φορές: Τι θα πει αυτό το: "ο Χριστος μας έσωσε με τον σταυρικό του θάνατο"; Δηλαδή πώς ακριβώς μας έσωσε; Και είμαστε σωσμένοι τώρα εμείς όλοι; Και αν ναι από τι;
Σκέψεις σκόρπιες είναι. Δεν θέλω να "χαλάσω" τη γιορταστική διάθεση κανενός. Τους προβληματισμούς μου εκθέτω.